Folusz

Lokalizacja: Folusz, gm. Dębowiec, pow. jasielski

Wskazówki dojazdu samochodem/autobusem: Z drogi krajowej nr 28 pomiędzy Jasłem a Gorlicami skręcamy na południe na miejscowość Folusz (ok. 17 km). Ścieżka rozpoczyna się na parkingu znajdującym się przy wejściu do zielonego szlaku na terenie Magurskiego PN w okolicy wodospadu Magurskiego, a kończy się na miejscu dziennego wypoczynku przy zejściu żółtego szlaku z Kornutów w okolicy wychodni skalnej „Diabli Kamień”.

Długość trasy/czas przejścia: 4 km / 1,5 h

Główne atrakcje / cel utworzenia: Ciekawe obiekty geologiczne, w tym wodospad Magurski i wychodnia skalna „Diabli Kamień”.

Infrastruktura turystyczna i oznaczenie ścieżki: Na trasie ścieżki wyznaczono 12 przystanków o różnorodnej tematyce związanej z przyrodą występującą na terenie Parku Narodowego oraz jego działalnością ochronną. Na początku ścieżki przy parkingu znajduje się wiata z wyznaczonym miejscem na ognisko. Ścieżka opatrzona znakami (znak 10x10 cm, czerwony pasek biegnący po przekątnej na białym tle) i tabliczkami kierunkowymi z czasami przejść.

Opis trasy:

Ścieżka znajduje się na terenie Magurskiego Parku Narodowego w Beskidzie Niskim i pokazuje wiele ciekawych elementów przyrody ożywionej i nieożywionej. Najniższy punkt ścieżki (przystanek 1) znajduje się na wysokości 399 m n.p.m., natomiast najwyższy w rejonie przystanku 6 – 570 m n.p.m, co daje różnicę wysokości 170 m. Ścieżka biegnie lasem łącząc dwa ciekawe obiekty geologiczne. Wodospad Magurski to kilkumetrowej wysokości próg skalny na potoku bez nazwy. Swoją obecność zawdzięcza wieloletniej działalności wody spływającej po stoku z pobliskiego źródła. Woda ta najpierw powoli wypłukiwała drobne ziarenka gleby, a następnie nieco twardsze, lecz mało odporne na niszczenie warstwy skalne łupki, licznie występujące w podłożu i ten sposób utworzyła wyraźne koryto. Ten proces działalności wody nazywamy erozją denną. Z kolei wychodnia skalna „Diabli Kamień” zbudowana jest z gruboziarnistego piaskowca magurskiego  oraz zlepieńców, które powszechnie występują w warstwach skalnych budujących podłoże Beskidu Niskiego. Wychodnię tworzy sześć bloków skalnych o wysokości do 15 m, oddzielonych od siebie szerokimi szczelinami. Procesy erozyjne przez wiele lat bogato kształtowały je w rożne formy, jak na przykład kociołki skalne – widoczne z góry nieckowate zagłębienia w skale. Ponadto cała ścieżka jest ciekawa i każdy z 12 przystanków skrywa ciekawe elementy świata przyrody. Już na początku ścieżki będziemy mogli zapoznać się ze światem oczka wodnego gdzie prowadzi się czynną ochronę płazów. To w nich swoje życie rozpoczynają młode żaby, ropuchy, kumaki czy traszki, ale też korzystają z nich inne zwierzęta. Z przedstawicieli flory możemy spotkać tutaj pałkę wąskolistną czy rdestnicę pływającą. Na kolejnym przystanku będziemy mogli zapoznać się z różnorodnością gatunkową drzew i krzewów na ścieżce, poznać dobrze zachowaną żyzną buczynę karpacką czy drzewostan jodłowy. Jodła jest drugim po buku gatunkiem wchodzącym w skład buczyn karpackich. Inny przystanek przybliży nam pojęcie bioróżnorodności i rolę martwego drewna w ekosystemach leśnych, a już na kolejnym poznamy jeden z trzech na terenie Magurskiego PN obszar ochrony ścisłej „Magura Wątkowska”. Obszary ochrony ścisłej to uroczyska i mateczniki, w których zwierzęta i rośliny znajdują swoją ostoję. Na ścieżce nie zabraknie również śladów historii – choćby w postaci stosów z ułożonych kamieni wyznaczających kiedyś granicę rolno – leśną, ruin starego mostu czy tartaku wodnego, który kiedyś funkcjonował na potoku Kłopotnica. Sam przełom tego potoku, który jest dopływem Wisłoka, jest urokliwy i warty zobaczenia. 

Informacja: Ścieżkę warto odwiedzić każdą porą roku, najlepiej późną jesienią kiedy drzewa, już bez liści, nie zasłaniają nam form geologicznych. Latem często wodospad jest wyschnięty. Teren górski, a więc warto zaopatrzyć się w wygodne buty terenowe. Różnica wzniesień do pokonania to 170 m. Warto zapoznać się ze szczegółowym przewodnikiem po ścieżce z opisem poszczególnych przystanków, którego wersję elektroniczną można znaleźć na stronie Magurskiego PN (www.magurskipn.pl).

Ciekawostka: Nad potokiem Kłopotnica ulokowana jest miejscowość z funkcjonującą kopalnią ropy naftowej. Folusz założony został w XVI wieku przez Mniszchów wieś stała się później własnością Stadnickich, a następnie Norbertanek z krakowskiego klasztoru. Jej mieszkańcy trudnili się folowaniem sukna (stąd nazwa) oraz kamieniarstwem. Wyrabiano kamienne krzyże, figury, posadzki, płyty chodnikowe i blaty stołowe. Foluszanie byli znani w regionie z wyrobu osełek zwanych durbami. W latach pięćdziesiątych XX w. w Foluszu odkryto złoża ropy naft owej, które do dziś są eksploatowane.

Fot. M.Jedynak, M.Pociask, A.Gancarz