„Czarcie kręgi” w dukielskich lasach

Dukielskie "czarcie kręgi"...

Dukielskie "czarcie kręgi"...

Dukielskie "czarcie kręgi"...

Grzyby mają budowę strzępkowatą a rozmnażają się za pomocą zarodników. Strzępki tworzą splątaną sieć, tzw. „grzybnię”, która może wytwarzać owocniki o przeróżnych kształtach. Mogą to być: kapelusze borowików, poduszeczki purchawek, półki hubiaków i pniarków. Wiele grzybów wytwarza owocniki wyrastające na obrysie kolistych kręgów. To skutek tego, że grzybnia określonego gatunku rozwija się równomiernie we wszystkich kierunkach, zaś owocniki pojawiają się na obrzeżu opanowanej przez nią sfery. Zjawisko to nazywane jest „czarcim kręgiem”.

Takie właśnie kręgi rozchodzące się równomiernie od pnia drzewa żyjącego z grzybnią określonego gatunku w tzw. mikoryzie można zaobserwować m.in. w dukielskich lasach. W taki sposób rośnie wiele gatunków muchomorów, kurek, krowiaków, gołąbków, lejkówek, zasłonaków, czernidlaków czy purchawek. Ważne, by tych niejadalnych owocników nie niszczyć, przed czym przestrzegał już dwa wieki temu Adam Mickiewicz w „Panu Tadeuszu”. Okazuje się, że współcześni grzybiarze nie zmienili swego podejścia do grzybów „wilczych” czy „zajęczych” i w lasach wciąż można natknąć się na zniszczone owocniki. A przecież one  „…nie są bez użytku, one zwierza pasą, i gniazdem są owadów i gajów okrasą…”

Już starożytni Rzymianie rozróżniali grzyby jadalne i trujące. Uważali je za „wyziewy” wilgotnej ziemi; ukazywały się przecież tak nagle, że nikt nie zauważał, z czego powstały. Nie wytwarzały nasion i z tego powodu nie pasowały do ówczesnego obrazu przyrody. Dopiero w 1710 roku włoski uczony Pier’ Antonio Micheli odkrył zarodniki grzybów i dzięki temu uzyskał klucz do zagadki rozmnażania się tych organizmów. Dziś wiemy, że grzyby to organizmy niezawierające chlorofilu (nie są roślinami) i nie posiadające zdolności do fotosyntezy. Są cudzożywne, ale nie pożerają pokarmu - wydzielają enzymy rozkładające podłoże, a następnie wchłaniają niezbędne substancje odżywcze.

W polskich lasach występuje około 14 tysięcy gatunków grzybów, w tym 4,5 tys. gatunków wielkoowocnikowych. Są bardzo ważnym elementem ekosystemu leśnego.                                                                                                                          

Edward Marszałek
Rzecznik prasowy RDLP w Krośnie