Na Straży Ciemnego Nieba
27-11-2023
Magiczny urok rozgwieżdżonego nieba jest dla wielu inspiracją. W końcu wspólne oglądanie gwiazd to nie tylko nauka czy edukacja, ale też zabawa i początek wielu przyjaźni i hobby. Niestety takich miejsc na świecie, gdzie można podziwiać piękno gwiezdnego nieba, jest coraz mniej. Potrzeba ochrony i przywrócenia naturalnego środowiska nocnego jest bardziej pilna niż kiedykolwiek.
Stowarzyszenie na rzecz Innowacyjności i Transferu Technologii Horyzonty z Rzeszowa działa od 2001 r. Jest zaangażowane w rozwój i promocję innowacyjności w południowo-wschodniej Polsce. W ostatnich latach Stowarzyszenie podjęło działania na rzecz ochrony nocnego krajobrazu przed zanieczyszczeniem sztucznym światłem. Były one realizowane głównie na rzecz Parku Gwiezdnego Nieba Bieszczady, w partnerstwie z sąsiadującymi z nim parkami ciemnego nieba z Ukrainy i Słowacji oraz z podobnymi parkami z Czech i Węgier. Przykładowo, w latach 2021–2022. Stowarzyszenie zrealizowało projekt pt. „Strażnicy Ciemnego Nieba” w partnerstwie z fundacją „Teleskop” ze Sniny na Słowacji. Projekt wspierał działania obywatelskie na rzecz ochrony ciemnego nieba przed zanieczyszczeniem sztucznym światłem.
W lipcu 2023 r. Stowarzyszenie Horyzonty rozpoczęło realizację projektu „Na Straży Ciemnego Nieba”. Celem projektu była popularyzacja wśród studentów i doktorantów polskich wyższych uczelni zachowań proekologicznych w zakresie ochrony nocnego środowiska przed zanieczyszczeniem sztucznym światłem W projekcie zajmowaliśmy się problemem smogu świetlnego, który jest ciągle jeszcze mało znany i dostrzegany zarówno w Polsce, jak i na Podkarpaciu. Tymczasem zanieczyszczenie środowiska nocnego światłem negatywnie wpływa na biorytmy roślin, zwierząt i ludzi, a marnowanie energii na niepotrzebne oświetlenie przyczynia się również do zmian klimatycznych.
Ochrona przed zanieczyszczeniem sztucznym światłem jest szczególnie ważna dla obszarów cennych przyrodniczo, gdzie nocne środowisko nie jest jeszcze naruszone smogiem świetlnym. Posiadanie ciemnego, pełnego gwiazd nieba może również przyczyniać się do rozwoju interesujących rodzajów turystyki przyrodniczej, jakimi są astroturystyka, astrofotografia czy nocna fotografia krajobrazowa.
Działania w projekcie koncentrowały się na promowaniu znaczenia ochrony nocnego środowiska przyrodniczego przed zanieczyszczeniem sztucznym światłem oraz budowaniu świadomości studentów i doktorantów w tym zakresie poprzez działania szkoleniowo-informacyjne oraz poprzez konkurs fotograficzny.
Celem konkursu było uchwycenie na fotografii problemu zanieczyszczenia sztucznym światłem oraz piękna ciemnego nieba. Tematyka fotografii zgłaszanych do konkursu zwracała uwagę społeczeństwa na problem, jakim staje się zanieczyszczenie sztucznym światłem oraz ukazywała znaczenie pięknego, ciemnego nieba.
W ramach projektu odbyły się 2 warsztaty tematyczne z dokumentowania zanieczyszczenia sztucznym światłem. Pierwsze warsztaty odbyły się w lipcu br. w Obserwatorium Astronomicznym w Tymcach koło Lubaczowa. Uczestnicy warsztatów zdobywali umiejętności z zakresie nocnej fotografii oraz dokumentowania zanieczyszczenia sztucznym światłem. Kolejne warsztaty odbyły się we wrześniu w Berezce k. Polańczyka, w trakcie których uczestnicy uczyli się fotografowania w trudnych nocnych warunkach, z wykorzystaniem różnorodnego sprzętu fotograficznego i specjalistycznego oprogramowania.
Uczestnicy projektu wzięli też udział w wizycie studialnej do założonego w 2009 r. polsko-czeskiego Izerskiego Parku Ciemnego Nieba, pierwszego takiego w Polsce. W trakcie pobytu mieli okazję zobaczyć park, poznać cele i historię jego powstania, a także zapoznać się z jego bieżącą działalnością edukacyjną i naukową oraz turystyczną. Spotkali się również z działającymi w parku edukatorami i astro-przewodnikami.
Na zakończenie projektu zostało zaplanowane webinarium poświęcone tematyce dokumentowania zanieczyszczenia sztucznym światłem i jego wpływu na środowisko, którego zapis jest dostępny w internecie.
Więcej informacji o projekcie i jego działaniach można znaleźć na stronach:
Zadanie publiczne "Na Straży Ciemnego Nieba" współfinansowane ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki otrzymanych w 2023 r. w ramach konkursu „Organizowanie i animowanie działań na rzecz środowiska akademickiego”.
Autorzy zdjęć: J. Ziółkowski, W. Nadziałek, A. Józefowicz
