BRZOZA BRODAWKOWATA

Brzoza brodawkowata (Betula verrucosa Ehrh.)  Dorasta do 30 m wysokości. Pędy czerwonobrązowe z liczby brodawkami. Liście ułożone skrętolegle, podwójnie piłkowane – długość 4-7 cm. Kwitnie IV-V. Owoce (obustronnie uskrzydlone orzeszki) dojrzewają w VII-IX. Kora – w młodości błyszcząca biała, w dolnych partach drzewa z czasem spękana i czarna. Występuje powszechnie całym kraju. W Alpach dochodzi do 1800 m. n.p.m. Ma niskie wymagania siedliskowe, stąd uważana jest za najcenniejszy gatunek pionierski. Godne uwagi są bioenergoterapeutyczne właściwości brzozy.

Nazywana też brzozą płaczącą lub zwisłą, jest najpowszechniejszym spośród siedmiu  gatunków z rodzaju Betula występujących w Polsce. Mimo że zajmuje niecałe 6%  powierzchni krajowych lasów, uważana jest za najbardziej polskie drzewo. Poczciwa „brzoza płaczka” była na naszych terenach od pradziejów - wcześniej niż w ogóle na Ziemi pojawił się człowiek! Już w okresie dyluwium (starsza epoka czwartorzędu, 1 milion lat temu), jako ostatnia z drzew uchodziła z północy przed zlodowaceniem. Zapewne oglądała mamuty i niedźwiedzie jaskiniowe. Jako pierwsza wróciła na północ po ustąpieniu lądolodu i tworzyła warunki do życia innych gatunków. Stąd określa się ją mianem gatunku pionierskiego, który „zdobywa” nowe terytoria i po usprawnieniu gleby oddaje je we władanie innych drzew. Występuje niemal w całej Europie i Azji, porastając siedliska ubogie. Jest odporna zarówno na letnie upały, jak i mroźne zimy. O małych wymaganiach  glebowych, może rosnąć  na piaskach, ale i na terenach podmokłych. Nie znosi tylko zbyt wysokiego poziomu wód gruntowych. Należy jednak do drzew wrażliwych na zanieczyszczenia atmosfery, szczególnie przez tlenki azotu.

Brzoza jest gatunkiem o wielkiej zdolności transpiracji wody, zajmując pod tym względem pierwsze miejsce wśród wszystkich drzew polskich. Wyliczono, że brzoza, posiadająca 200 tysięcy liści, wyparowuje w porze letniej 60-70 litrów wody dziennie, a więc przez okres wegetacji przepompowuje przez swój organizm ponad 10 ton wody. Wskutek tak ogromnej transpiracji mocno osusza glebę. 

Godna uwagi jest zdolność rozmnażania się brzozy. Wykształca ona bardzo lekkie nasiona, które są na ogromne odległości przenoszone przez wiatr. Trudno uwierzyć, że 1000 orzeszków brzozowych waży zaledwie 0,15 g. W jednym kilogramie może się zatem zmieścić aż 4-6 mln nasionek, a jedna brzoza o dobrze rozbudowanej koronie jest zdolna wydać rocznie do 50 milionów nasion!

Drzewo to rośnie szybko od trzeciego roku i już po 15 latach osiąga kulminację przyrostu wysokości. W lasach żyje 40-60 lat. Ze względu na pionierskie cechy jest zalecana jako przedplon na zalesianych gruntach porolnych. Pod jej osłoną mogą wyrastać inne gatunki, mające wyższe wymagania glebowe. W lesie jest pierwszym drzewem pokrywającym się liśćmi na wiosnę i ostatnim, które je zrzuca na zimę.