ŻUBR EUROPEJSKI Bison bonasus

Żubr jest największym zwierzęciem żyjącym w Europie. Potężne, rogate zwierzęta, o charakterystycznym garbie, wyglądają jakby przywędrowały z prehistorycznych czasów. Niegdyś, gdy Europę pokrywały bujne lasy, ich domem był niemal cały obszar naszego kontynentu, dziś występują bardzo rzadko i na wolności można spotkać je tylko w nielicznych miejscach na świecie.

Liczebność
Obecnie liczba żubrów wolno żyjących na świecie wynosi około 3623 (dane z 2013 r.). Wśród krajów, na terenie których żyją żubry, Polska może poszczycić się największym stadem – mamy ich ponad 1100, a więc co trzeci żubr to „Polak”. Najwięcej tych zwierząt żyje w Puszczy Białowieskiej oraz Bieszczadach. Na podstawie szacunków wykonywanych corocznie przez jednostki Lasów Państwowych, na obszarze 53 4818 ha objętych projektem żyje ponad 340 żubrów.

Opis gatunku

• Masa ciała: 320–900 kg
• Długość ciała: 2,4–3,5 m
• Wysokość w kłębie: 160 –200 cm
• Dymorfizm płciowy: samce większe, inny kształt rogów
• Odżywianie: roślinożerca
• Długość życia: 20–25 lat
• Tryb życia: żyje w stadach

Biologia i ekologia
Żubry są zwierzętami socjalnymi, czyli żyją w grupach. Uwidacznia się to szczególnie zimą, gdy żubry gromadzą się wokół miejsc, gdzie są dokarmiane, tworząc stada liczące do kilkudziesięciu zwierząt, a czasem przekraczające nawet 100 osobników. Typowa grupa w sezonie wegetacyjnym liczy 10–20 osobników i składa się z dorosłych żubrzyc, zwanych krowami, oraz młodzieży w wieku 2–3 lat. Wiosną w stadach pojawiają się nowo narodzone cielęta, a na jesieni, w okresie godowym (sierpień–wrzesień) dołączają do nich dorosłe byki. Poza sezonem godowym byki chodzą pojedynczo, szczególnie stare osobniki, a młodsze w niewielkich grupach, liczących 2–3 samce (maksymalnie 8). Żubry żyją stosunkowo krótko, samice rzadko dożywają 25 lat, a samce 20. Mają niewielu naturalnych wrogów; mogą być ofiarą niedźwiedzi, natomiast wilki nie stanowią większego zagrożenia dla żyjących w stadach tak potężnych i silnych zwierząt. Areał, po jakim żubry poruszają się zimą, to zaledwie 10 km2, natomiast latem rozpraszają się na mniejsze grupy i wędrują w poszukiwaniu pokarmu po areale nawet 70 km2. Żubry to typowi roślinożercy; największą część ich pokarmu stanowią rośliny runa leśnego, trawy i zioła, a zimą kora, żołędzie, pędy, np. jeżyn. Pomimo swoich gabarytów, te potężne zwierzęta potrafią galopować na krótkich dystansach z prędkością ponad 40 km/h, a w przypadku zagrożenia przeskakują ogrodzenia mierzące nawet 2 m.

Ochrona i zagrożenia
W Bieszczadach żubry wyginęły w XVIII w. W latach 60–80 XX w. sprowadzono ponownie żubra do karpackiej puszczy. W Bieszczadach żubry występują w dwóch subpopulacjach (wschodniej i zachodniej), które do niedawna nie kontaktowały się ze sobą. W związku ze stałym zwiększaniem się liczebności (obecnie ponad 340 osobników), pojedyncze osobniki zaczęły się przemieszczać pomiędzy tymi ugrupowaniami. Zagrożeniami dla zachowania populacji żubra jest niska zmienność genetyczna oraz różnego rodzaju choroby, np. gruźlica.

Prawo unijne

• Dyrektywa Siedliskowa – Załącznik II i IV
• Konwencja Berneńska – Załącznik III

Prawo krajowe

• Ochrona gatunkowa – ochrona ścisła – gatunek wymagający ochrony czynnej

Kategoria zagrożenia IUCN

• Czerwona lista gatunków zagrożonych IUCN – VU (ang. vulnerable)
• Polska czerwona księga zwierząt (2001) – EN (ang. endangered)
• Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce (2002) – EN
• Czerwona lista dla Karpat (2003) – EN (ang. endangered), w Polsce VU (ang. vulnerable)

Młode żubry, fot. Zenon...

Żubr europejski, fot....

Żubr eropejski, fot....

Żubr europejski, fot....